Yapı; insanların barınma, çalışma, üretim, eğlenme gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için inşa ettikleri, temelden çatıya kadar uzanan, teknik ve yasal tanımlara sahip fiziksel çevre öğesidir. Binalar, köprüler, yollar gibi unsurlar yapı kapsamına girer.

Yapının inşaat alanı, yapı ruhsatına esas teşkil eden projede belirtilen kat alanlarının toplamıdır. Katların brüt alanları toplanarak hesaplanır. Ortak alanlar, balkonlar, merdiven boşlukları gibi detaylar yönetmeliklere göre dahil edilir veya edilmez.

Ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak başlatılan bir yapının durdurulması için yapı denetim birimlerince tutulan resmî tutanaktır. Bu tutanakla birlikte inşaat mühürlenir ve yasal işlem başlatılır.

4708 Sayılı Kanuna göre yapı denetimi; yapıların fen, sanat ve sağlık kurallarına, imar planına ve projeye uygun olarak yapılmasını sağlamak amacıyla özel yetkili kuruluşlarca yapılan denetim sürecidir.

Yapı ruhsatı alınarak inşa edilen ve yapı denetim kuruluşu hizmetine tabi olan yapılar.

İstisna: Köylerdeki bazı yapılar, tarımsal yapılar gibi sınırlı istisnalar hariç.

İnşaat durdurulur, yapı tatil zaptı tutulur.

Ruhsat alınması için süre verilir.

Verilen süre içinde ruhsat alınmazsa yapı yıkılabilir veya cezai işlem uygulanır.

Yıllara göre değişmekle birlikte, yaklaşık %3–%5 arasıdır. Bakanlık her yıl bu oranları belirler.

Yeni bir denetim kuruluşu ile sözleşme yapılması gerekir.

Fesih, ilgili idareye bildirilmelidir.

Denetim hizmeti olmadan yapım faaliyetleri sürdürülemez.

Yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında imzalanan, denetim hizmetinin çerçevesini belirleyen resmî sözleşmedir. Ruhsat başvurusunun ekidir.

Hayır. Aynı anda başka bir yapıda görev alamazlar. Aynı kişinin farklı yapılar üzerinde aynı anda sorumluluk alması yasaktır.

Yapım sürecini fiilen yöneten, uygulamaları denetleyen, yapı sahibini ve müteahhidi temsil eden teknik kişidir.

Yetki sınırı, ilgili kişinin mesleği (mimar, inşaat mühendisi), deneyimi ve kayıtlı olduğu meslek odasınca belirlenir.

Genellikle yapı denetim sistemine tabi olmayan (köy yapıları, basit yapılar, vs.) yerlerde fenni mesul sorumluluğu geçerlidir.

Yapının teknik açıdan güvenli ve projeye uygun yapılmasından sorumlu olan teknik elemanların (mühendis, mimar) hukuki sorumluluğudur.

Proje kontrolü,

Malzeme ve işçilik kalitesinin denetlenmesi,

Beton döküm öncesi kontroller,

Hakediş kontrolü,

İş bitim tutanağı hazırlanması.

Aynı anda üstlenilebilecek yapı alanı ve sayısı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenmiştir.

İstifa, görevden alma veya yapı ruhsatının iptali ile. İlgili idareye bildirilmesi gerekir.

Mimarlar, inşaat mühendisleri, tekniker ve teknisyenler (yapının niteliğine göre değişir).

150 m²’yi aşan her yapı için şantiye şefi zorunludur.

Ruhsat alma yükümlülüğü,

Yapı denetim sözleşmesini yapma,

Denetim hizmet bedelini ödeme,

Projeye aykırı işlem yapılmaması için müteahhidi ve ekibi yönlendirme.

Evet, belirli yapı sınıflarında ve kendi arsa tapusu üzerindeki yapılarda olabilir. Ancak yine ruhsat ve kayıt şartları geçerlidir.

Hayır. Yapı denetim kuruluşu zorunludur. Kendi binasını denetlemesi etik ve yasal olarak mümkün değildir.

e-Devlet üzerinden, Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın sistemine başvuru yapılarak alınır.

Evet. 2023’ten itibaren uygulama daha da sıkılaştırılmıştır. SGK kayıtlı, belge sahibi ustalar zorunludur.

Evet. Belirli alan üzerindeki her yapı için zorunludur.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen müteahhitlik belgesine ait kimlik numarasıdır.

Teknik yeterliliğe sahipse (örneğin mühendis ya da mimarsa) evet, olabilir. Ancak bu durum sınırlı yapılarda mümkündür.

Yapı müteahhitliği yetki belgesi olan herkes.

Yapının inşasını üstlenen, ruhsata tabi olarak faaliyette bulunan kişidir.